หิกมะฮฺ(حكمة) คือ อะไร และมีความสำคัญอย่างไร
อัลลอฮฺ ได้ตรัสในอัลกุรอาน อายะฮฺ ที่ 125 ซูเราะฮฺ อัน-นะหฺลิ (16) ว่า
ٱدۡعُ إِلَىٰ سَبِيلِ رَبِّكَ بِٱلۡحِكۡمَةِ وَٱلۡمَوۡعِظَةِ ٱلۡحَسَنَةِۖوَجَٰدِلۡهُم بِٱلَّتِي هِيَ أَحۡسَنُۚ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعۡلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبِيلِهِۦ وَهُوَ أَعۡلَمُ بِٱلۡمُهۡتَدِينَ ١٢٥
ความว่า : (125) จงเรียกร้องสู่แนวทางแห่งพระเจ้าของสูเจ้าด้วยหิกมะฮฺ(วิทยปัญญา) และการตักเตือนที่ดี และจงโต้แย้งพวกเขาด้วยสิ่งที่ดีกว่า แท้จริงพระเจ้าของเจ้านั้นพระองค์ทรงรู้ดียิ่งถึงผู้ที่หลงจากทางของพระองค์และพระองค์ทรงรู้ดียิ่งถึงบรรดาผู้ที่อยู่ในทางที่ถูกต้อง (อันนะหฺลิ 16/125)
คำว่าหิกมะฮฺตรงนี้ผมขอให้ความหมายที่หลากหลายตามความเห็นของผู้รู้(อุลามาอฺ)คนต่างๆ เช่น
- อิบนุญะรีร์ นักวิชาการมุสลิมที่เป็นที่ยอมรับคนหนึ่ง เขาบอกว่า หิกมะฮฺ คือ สอนด้วยอัลกุรอาน
- อัลบุคอรีย์ นักรายงานหะดีษที่ทุกคนได้ยินแล้วไม่แคลงใจเลยที่จะยอมรับหะดีษที่เขารายงาน เขาบอกว่า อัลหิกมะฮฺ คือ การเลือกทำให้สิ่งที่ดีที่สุด แล้วดี และไม่นำสู่ความหายนะ
- อัสสะอีดี นักวิชาการที่เป็นที่ยอมรับอีกคนหนึ่ง บอกว่า หิกมะฮฺ หมายถึง การทำในสิ่งที่สำคัญที่สุด แล้วสำคัญ ด้วยความเป็นมิตร์แลยืดหยุ่น
- สุดท้ายที่ผมยกในที่นี้คื่อท่านบินบาซ นักวิชาซาอุฯ ที่เป็นที่ยอมรับโดยทั่วกัน เขาว่า หิกมะฮฺ หมายถึง การชีแจงความหมายด้วยวิธีการที่จูงใจ สามารถทำให้คนฟังนั้นเข้าใจได้อย่างชัดเจน ไม่คลุมเครือ ไม่รีบร้อนและไม่แข็งกร้าว
- สรุปว่า.. ถ้าเป็นเรื่องการสอนการสอน ก็หมายถึง การทำให้การเรียนการสอนนั้นมีคุณภาพและผู้เรียนสามารถเรียนรู้ในสิ่งที่ครูสอนได้มากที่สุดเท่าที่เขาจะทำได้
วันหนึ่งระหว่างมาทำงาน มีสถานีวิทยุแห่งหนึ่งเป็นเทปการสอนของ โต๊ะครูนิอับดุลอาซิ มุขมนตรีของรัฐกลันตัน ประเทศมาเลยเซีย ท่านได้ให้ความหมายในอายะฮฺนี้ ทำให้ผมมั่นใจในความเข้าใจของผมกับสิ่งที่ผมทำไป
ท่านกล่าวว่า อายะฮฺนี้บ่งบอกอย่างชัดเจนว่า เวลาจะสอนใคร โดยเฉพาะฝ่ายที่ตรงกันข้ามกับเรา เราต้องสอนอย่างมีหิกมะฮฺ ท่านว่า คำว่า หิกมะฮฺ นี้ภาษามลายูก็ไม่ได้แปลอย่างชัดเจน ส่วนใหญ่แล้วจะทับศัพท์ทันที แต่ก็มีบางคนให้ความหมายว่า يڠ بيجق سان ถ้าแปลเป็นไทยก็ประมาณว่า ด้วยวิธีการที่ชาญฉลาด ชาญฉลาดในที่นี้ท่านได้ยกตัวอย่างง่ายๆ ว่า จูงใจเขาให้เขารู้สึกที่จะพูดคุยกับเรา ให้เขาเข้าใจง่าย เช่น การยกน้ำให้เขาดื่มสักแก้ก็ยังดี
ผมก็นึกได้ว่ามีพวกเราบางคนแปลคำว่าหิกมะฮฺเป็นภาษาไทยว่า วิทยปัญญา
แต่หลังจากฟังคำอธิบายตรงนี้แล้วและจากความรู้ที่ผมได้ศึกษามา คำว่า หิกมะฮฺ ตรงนี้ถ้าจะแปลว่า จิตวิทยาก็ไม่ผิด นั้นหมายถึง หิกมะฮฺ หมายถึง จิตวิทยา หรืออาจจะกล่าวในอีกนัยหนึ่งว่า ใช้จิตวิทยาในการเรียนการสอน หมายถึง สอนอย่างมีหิกมะฮฺ
والله أعلم
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น